ΕΞΟΡΜΗΣΕΙΣ - ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΝΑ - ΜΑΡΓΑΡΙΤΕΣ

AΡΚΑΔΙ - ΕΛΕΥΘΕΡΝΑ - ΜΑΡΓΑΡΙΤΕΣ

Το πρωί της 7ης Οκτωβρίου 2012 βρεθήκαμε στην ιστορική μονή Αρκαδίου 23 ορειβάτες και ορειβάτισσες με αρχηγό το Μανόλη Δακανάλη , με αντικειμενικό σκοπό να περπατήσουμε ίσαμε τις Μαργαρίτες με ενδιάμεσο σταθμό την αρχαία Ελεύθερνα.

Το Αρκάδι είναι από τα πιο εντυπωσιακά και το πιο γνωστό μοναστήρι της Κρήτης φρουριακού τύπου, λόγω της αρχιτεκτονικής του δομής, του μεγέθους του και της ιστορίας του, αν και είναι λαβωμένο από το ολοκαύτωμα του 1866. Ιδρύθηκε στις αρχές του 13ου αιώνα από ένα μοναχό με το όνομα Αρκάδιο. Ο δίκλιτος ναός είναι αφιερωμένος στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος και στους Αγίους Κωνσταντίνο και Ελένη. Κτισμένος το 1587 με δυτικότροπη πρόσοψη στη θέση ενός μικρότερου ναού του 13ου αιώνα.

Η αυτοθέλητος ανατίναξης της πυριτιδαποθήκης του Αρκαδίου το μέγα τούτο γεγονός ηρωισμού και αυτοθυσίας, έγινε βιβλίο, τραγούδι, δράμα, θρύλος και ιστορία. Προκάλεσε τη συμπάθεια και το θαυμασμό όλου του κόσμου. Το «Ολοκαύτωμα» γίνεται ορόσημο στην Ελληνική και παγκόσμια ιστορία, που αλλάζει τη ροή και την τύχη της Κρήτης. Σε μας ανήκει πλέον να μνημονεύουμε τη θυσία των 850 μαχητών και την αιχμαλωσία 116 πολιορκημένων.

Ακολουθήσαμε ανατολικά για λίγο τον επαρχιακό δρόμο προς Μαργαρίτες και στη συνέχεια στο παλαιό μονοπάτι Ε4 ( Το Ε4 είναι πανευρωπαϊκό μονοπάτι που αρχίζει από την Ολλανδία και καταλήγει στη Ζάκρο) που συνέδεε το Αρκάδι με την Ελεύθερνα και τα άλλα χωριά του Μυλοποτάμου. Μετά από μισής ώρας πεζοπορία συναντήσαμε τα ερείπια του παλαιού βυζαντινού ναού του Ιωάννη του Θεολόγου και διαφόρων κτισμάτων, ενώ πιο κάτω υπάρχει πηγή με κατάκρυο νερό. Λίγα μέτρα δεξιά σε ένα μεγάλο βράχο από ασβεστόλιθο επισκεφθήκαμε το σμιλευμένο σπηλαιώδη ναό του Αγίου Αντωνίου. Εντύπωση μας προξένησαν οι τάφοι που υπάρχουν στα δάπεδα τόσο στο εσωτερικό του ναού, όσο και στην αυλή. Το παραπάνω συγκρότημα αποτελεί μετόχι της μονής Αρκαδίου.

Η διαδρομή είναι εντυπωσιακή με βαθιές λαγκαδιές κατάφυτες από πρίνους, δρυάδες, πεύκα, ελαιόδεντρα, καρυδιές και άλλα οπωροφόρα δένδρα, πολλά από αυτά βρίσκονται σχεδόν σε εγκατάλειψη.

Η αρχαία Ελεύθερνα ήταν μια από τις σημαντικότερες αρχαίες πόλεις της Κρήτης και ονομάζονταν και «Λεύτερνα». Ιδρύθηκε από τους Δωριείς τη γεωμετρική περίοδο 970-820 π.χ. Το 170 π.χ. συμμάχησε μαζί με 30 άλλες Κρητικές πόλεις με τον Ευμένη Β΄ της Περγάμου και λατρεύονταν η Αρτέμιδα.

Στις ανασκαφές που έχουν γίνει βρέθηκαν ειδώλια και ζώδια γεωμετρικά, Ελληνιστικά και κλασικά. Βρέθηκε το άνω μισό τμήμα γυναίκας ενδεδυμένης με Κρητικό σάλι, ήταν του 7ου π.χ. αιώνα η γνωστή «κυρία Ελευθέρνης». Στις ανασκαφές του 2010 από τον καθηγητή Νίκο Σταμπολίδη βρέθηκε ο διπλός τάφος ηλικίας 2700 ετών, που έκρυβε 3000 φύλλα χρυσού και την απεικόνιση της μέλισσας ως θεάς. Εντυπωσιάζουν πολύ οι Ρωμαϊκής περιόδου μεγάλες στοές λαξευμένες μέσα σε συμπαγείς ασβεστολιθικούς βράχους με τεράστιες συμμετρικές κολώνες που στηρίζουν τις οροφές των. Χρησιμοποιούνταν ως δεξαμενές, κατοικίες και τάφοι. Επίσης υπάρχουν μικρές λαξευμένες σπηλιές Ρωμαϊκής περιόδου, που τις χρησιμοποιούσαν ως τάφους. Η αρχαία Ελεύθερνα ήταν μια πολύ ισχυρή πόλη και τούτο φαίνεται από τα υπολείμματα των τειχών και συναγωνίζονταν την Κνωσό.

( Πηγές : ΒΥΖΑΝΤΙΝΕΣ ΜΝΗΜΕΣ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ του Νίκου Ψιλάκη σελ.156-160 . 147 ΑΡΧΑΙΕΣ ΠΟΛΕΙΣ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ του Αντώνη Βασιλάκη. Το ΑΡΚΑΔΙ ΔΙΑ ΤΩΝ ΑΙΩΝΩΝ, Τιμοθέου Βενέρη. Οδηγός επισκέπτη της Ιεράς Μονής Αρκαδίου).

Μετά από πέντε ώρες πεζοπορίας μέσα από μαγευτικές λαγκαδιές, λόφους , αρχαιότητες, παραδοσιακούς ελαιώνες, χωριά και οικισμούς, φθάσαμε στο γραφικό χωριό Μαργαρίτες, που είναι κτισμένο πάνω σε ένα ύψωμα και δεσπόζει της περιοχής. Διατηρούνται πολλά παλαιά αρχοντικά σπίτια, που είναι από τα ωραιότερα δείγματα μεσαιωνικής αρχιτεκτονικής της υπαίθρου. Βλέπουμε ένα σύνολο από πέτρινα σπίτια με τις καμάρες, τοξωτά παράθυρα, σκαλιστά υπέρθυρα στις πόρτες με οικόσημα και πολεμίστρες. Πολλές βυζαντινές εκκλησίες, γραφικά ξωκλήσια και σπηλαιώδεις ναοί υπάρχουν στα γύρω χωριά και την ευρύτερη περιοχή.

Στο χωριό συνεχίζεται η πανάρχαια τέχνη της Κρητικής αγγειοπλαστικής και οι μάστορες πλάθουν πλήθος καλοφτιαγμένων κεραμικών, όπως πιθάρια, σταμνιά και διάφορα άλλα μικρά κομψοτεχνήματα. ΄Ολα αυτά μαρτυρούν τη βιοτεχνική ιστορική παράδοση του χωριού, το οποίο μαζί με το Θραψανό είναι τα μεγαλύτερα αγγειοπλαστικά κέντρα της Κρήτης. Τα χωριά αυτά παλιά τα έλεγαν «χωριά των πιθαράδων». Τα χωριό διατηρεί την παλιά Κρητική φιλοξενία, που προέρχεται από τον Ξένιο Δία.

Η λαϊκή παράδοση αναφέρει, ότι μια βασίλισσα Μαργαρίτα από την αρχαία Ελεύθερνα ανέβηκε σε ένα κοντινό λιβάδι και θαμπωμένη από την ομορφιά του τοπίου θέλησε να κτίσει εκεί ένα χωριό. Το προίκισε με τα κοσμήματα της και οι πρώτοι κάτοικοι το ονόμασαν προς τιμήν της Μαργαρίτες.

Όλοι μείναμε ευχαριστημένοι και κατενθουσιασμένοι με αυτά που είδαμε και τις εμπειρίες που αποκτήσαμε.

Κείμενο : Μανόλης Δακανάλης

Φωτογραφίες : Γιώργος Σπυριδάκης

Φωτογραφίες