ΕΞΟΡΜΗΣΕΙΣ - Αράδαινα-Μάρμαρα-Σφακιά

ΑΡΑΔΑΙΝΑ - ΜΑΡΜΑΡΑ - ΛΟΥΤΡΟ

Το απόγευμα της 7ης Ιουλίου 2012 τριάντα ένας ορειβάτες και ορειβάτισσες του Ορειβατικού Συλλόγου Μοιρών βρεθήκαμε στον οικισμό της Αράδαινας στα Σφακιά, με αρχηγούς το Γιώργη Σπυριδάκη και Μανώλη Ντρετάκη.

Στον οικισμό της Αράδαινας βρίσκονταν η αρχαία πόλη Αραδήν η οποία αναφέρεται μεταξύ των 30 αρχαίων πόλεων της Κρήτης, που έκαναν συνθήκη με τον Ευμένη της Περγάμου το 2ο αιώνα π.χ. Σήμερα ο οικισμός αποτελεί ένα εθνολογικό μουσείο της Σφακιανής αρχιτεκτονικής στα μονόσπιτα αρχοντικά με καμάρες, τζάκια και πυργίσκους. Στην επανάσταση του Δασκαλογιάννη ( Ιωάννη Βλάχου) το 1770 παίχτηκε εδώ το τελευταίο δράμα, καθώς ήταν η τελευταία γραμμή άμυνας των Σφακιανών στις επιθέσεις των Τούρκων. Στην εντυπωσιακή βυζαντινή εκκλησία του ΄Αη Στράτηγου ήταν το στρατηγείο του Δασκαλογιάννη, ενώ 200 Σφακιανοί φύλαγαν τα γυναικόπαιδα. Η γραμμή άμυνας ήταν στις παρυφές του φαραγγιού της Αράδαινας και παρά τις αλλεπάλληλες επιθέσεις των Τούρκων, να περάσουν το φαράγγι από το μοναδικό πέρασμα το μονοπάτι, έπεφταν αμέτρητοι νεκροί στο έδαφος από τα πυρά των επαναστατών. Φαίνεται ότι κάποιος οδήγησε τους Τούρκους από το χωριό Λιβανιανά στα νώτα των επαναστατών οι οποίοι βρέθηκαν κυκλωμένοι. Τα γυναικόπαιδα υποχώρησαν μέσα στο φαράγγι της Σαμαριάς και σώθηκε μεγάλος αριθμός. Οι Τούρκοι αιχμαλώτισαν τις τρεις κόρες του Δασκαλογιάννη, η μία από τις οποίες αυτοκτόνησε για να μην ατιμαστεί, τον αδελφό του Δασκαλογιάννη Σγουρομάλλη, τον πρωτόππα των Σφακιών και άλλους επαναστάτες. ( Πηγές: ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ Ι.Δ. Μουρέλου σελ.176-182 τόμος 1ος).

Η ζεύξη του φαραγγιού έγινε πριν από τριάντα περίπου χρόνια με μια σιδερένια γέφυρα ύψους 138 μέτρων δωρεά της οικογένειας Βαρδινογιάννη, που κατάγεται από τον Άγιο Ιωάννη Σφακιών. Από το 2000 έχουν αρχίσει πάνω από τη γέφυρα τα άλματα στο κενό των τολμηρών, που θέλουν να δοκιμάσουν τις αντοχές των.

Μείναμε στον οικισμό Άγιο Ιωάννη (υψ.790 μέτρα) πέντε χιλιόμετρα από την Αράδαινα, στο μοναδικό ξενώνα του Αντώνη που γειτνιάζει με το παλαιό αρχοντικό της οικογένειας Βαρδινογιάννη. Είναι ένα μονόσπιτο καμαρωτό με πυργίσκο, και καμινάδα Σφακιανής λαογραφικής αρχιτεκτονικής. Το χωριό έχει περίπου 15 κατοίκους και βρίσκεται κτισμένο μέσα σε ελαιόδεντρα και πεύκα στις νότιες πλαγιές των Λευκών Ορέων.

Την επομένη μέρα μετά το πλούσιο πρωινό που το συνοδεύονταν με Σφακιανές πίτες, κατηφορίσαμε από τον οικισμό Αράδαινα για την κοίτη του φαραγγιού από ένα αρχέγονο καλντεριμένιο μονοπάτι, που συνέδεε την Αράδαινα με την Ανώπολη Σφακιών. Ακολουθήσαμε την κοίτη του φαραγγιού και μετά από λίγο βρεθήκαμε κάτω από την εντυπωσιακή γέφυρα. Το φαράγγι έχει μήκος 7 χιλιόμετρα και είναι ένα από τα πιο ενδιαφέροντα φαράγγια των Σφακιών. Έχει πλούσια βλάστηση, που αποτελείται από πεύκα, κυπαρίσσια, σφεντάμια, ενώ στην κοίτη κυριαρχούν οι πικροδάφνες, λυγαριές, θρούμπες και άλλοι θάμνοι. ΄Εχει εντυπωσιακά ψηλά κατακόρυφα τοιχώματα στα οποία ενδημεί ο δίκταμος ή έρωτας ενδημικό των βουνών της Κρήτης. Η ορνιθοπανίδα είναι επίσης εντυπωσιακή και αποτελείται από ασβούς, λαγούς, πέρδικες, γεράκια, γύπες, αίγαγρους και άλλα. Στη διαδρομή υπάρχουν μερικά δύσκολα περάσματα που απαιτούν αυξημένη προσοχή προς αποφυγή ατυχήματος. Λίγο πριν τη διακλάδωση για τον οικισμό Λιβανιανά υπάρχει η μοναδική πηγή μέσα στο φαράγγι. Ένα χιλιόμετρο πριν από την έξοδο το φαράγγι στενεύει πολύ και εντυπωσιάζει τον επισκέπτη. Ανάλογη είναι όμως η έκπληξη αντικρίζοντας τη μαγευτική παραλία στα Μάρμαρα με τα πεντακάθαρα νερά του Νότιου Κρητικού Πελάγους με τη μαύρη σπειρωτή άμμο. Η όλη πορεία κράτησε δυόμισι ώρες. ΄Ολοι μας πέσαμε στη θάλασσα και απολαύσαμε ένα μοναδικό μπάνιο σε μια παρθένα παραλία. Στα Μάρμαρα υπάρχει μια ταβέρνα που εξυπηρετεί τους επισκέπτες. Εδώ στην παραλία στα βράχια φαίνεται χαραγμένη η γραμμή της στάθμης της θάλασσας, που ανέβηκε κατά τέσσερα μέτρα η δυτική Κρήτη από το μεγάλο σεισμό του 365 μ.χ.

Μετά το μεσημέρι ακολουθήσαμε το αρχέγονο μονοπάτι, που αρχίζει από τη Χρυσοσκαλίτισσα, ακολουθεί την παραλία, διασχίζει όλο το Νομό Χανίων και καταλήγει στη Χώρα των Σφακιών. Συναντήσαμε τον οικισμό Φοίνικα με τα λίγα σπίτια και δυο τρία μικρά ξενοδοχεία. Ήταν το αρχαίο λιμάνι της πόλης Φοίνιξ και επίνειο της Αραδήν. Ο Φοίνικας αναφέρεται στην Καινή Διαθήκη, γιατί λόγω μεγάλης κακοκαιρίας προσάραξε στον εκεί όρμο, το πλοίο που μετέφερε τον Απόστολο Παύλο στη Ρώμη το 61 μ.χ. (Πράξεις των Αποστόλων σελ.248 Κεφ. κ ζ΄, 14). Από τον όρμο του Φοίνικα μέχρι τον οικισμό Λουτρό υπήρχε η αρχαία πόλη Φοίνιξ.

Το Λουτρό είναι κτισμένο αμφιθεατρικά σε ένα κόλπο στην είσοδο του οποίου υπάρχει ένα μικρό νησάκι. Έτσι έχει δημιουργηθεί ένα φυσικό λιμάνι, όπου τα πλοία μπορούν να είναι ασφαλή το χειμώνα. όλα τα οικοδομήματα είναι άσπρα με μπλε κουφώματα και η αρχιτεκτονική τους δομή μοιάζει με « Κυκλαδίτικο» χωριό. Στο Λουτρό δεν υπάρχουν μεγάλα ξενοδοχεία, ούτε είναι γεμάτοι με κίνηση οι δρόμοι, δεν υπάρχουν πολυσύχναστα εστιατόρια, ούτε καν αυτοκίνητα κυκλοφορούν εκεί, γιατί δεν πάει δρόμος. Εξυπηρετείται με πλοίο από τη Χώρα των Σφακιών και με τα πόδια από το πανάρχαιο μονοπάτι. Στο Λουτρό στην Επανάσταση του 1821 ιδρύθηκε η πρώτη Καγκελαρία σε ένα οίκημα που αργότερα στέγασε το Δημοτικό Σχολείο. Από το Λουτρό με τη φρεγάτα ΤΕΡΨΙΧΟΡΗ στις 24-4-1868 έφυγε ο Εμμαν. Τομπάζης, όταν πια οι Τούρκοι είχαν ολοκληρώσει την κατάκτηση της Κρήτης.

Πάνω στο ύψωμα νοτιοδυτικά του Λουτρού υπάρχει ο Τούρκικος Κουλές ,που βρίσκεται σε αρίστη κατάσταση. Στην μεγάλη επανάσταση του 1866-69 ο Αβνή Πασάς άλλαξε στρατηγική, μοίρασε την Κρήτη σε πέντε νομούς (ο πέμπτος ήταν ο νομός Σφακιών) και έκτισε σε στρατηγικά σημεία της Κρήτης μέχρι τον Αύγουστο του 1868 περίπου 150 κουλέδες, παρά τις δολιοφθορές που τους προξενούσαν οι επαναστάτες. Τελικά οι κουλέδες αυτοί αποδείχτηκαν καταστροφικοί για τους Κρητικούς, γιατί σχεδόν απέκοψαν την ενδοεπικοινωνία τους.

Από το Λουτρό εννέα ορειβάτισσες και ορειβάτες προτιμήσαμε το παραλιακό μονοπάτι για τη μοναδική παραλία των Γλυκών Νερών, η οποία είναι γνωστή στο πανελλήνιο. Ήπιαμε παγωμένο πεντακάθαρο νερό από τους λάκκους που υπάρχουν στην άμμο, το νερό των οποίων τροφοδοτείται από υπόγειο ποτάμι των Λευκών Ορέων. Στη συνέχεια απολαύσαμε το μπάνιο μας στα πεντακάθαρα και μοναδικά νερά της παραλίας.

Στη Χώρα των Σφακιών καταλήξαμε ύστερα από έξι συνολικά ώρες πορείας, ενώ οι υπόλοιποι ορειβάτες προτίμησαν το πλοίο από το Λουτρό. Η Χώρα των Σφακιών ή Εμπρόσγιαλος είναι η πατρίδα του πολιτικού Μανούσου Κούνδουρου και του οπλαρχηγού Ρούσου Κούνδουρου. Τα τελευταία τριάντα και πλέον χρόνια αποτελεί τουριστικό θέρετρο.

΄Ηταν μια πάρα πολύ ευχάριστη πορεία, την οποία έχουμε κάνει οι παλαιότεροι πολλές φορές στο παρελθόν. Κάθε φορά όμως την βρίσκουμε περισσότερο γοητευτική και εντυπωσιακή.-

Κείμενο : Μανόλης Δακανάλης

Φωτογραφίες : Μανώλης Ντρετάκης , Γιώργος Σπυριδάκης

Φωτογραφίες